Đây là bệnh biến kết mạc mạn tính đặc thù, do bệnh độc mắt hột dẫn đến, có tính truyền nhiễm, nếu không tích cực phòng trị có thể phát sinh chứng hợp kèm khác, nghiêm trọng thì có thể dẫn đến mù mắt. Thuộc về phạm trù "Tiêu sang", "Túc sang", "Thuỳ liêm chướng", "Huyết ế bao tình" trong Đông y, thuộc về tỳ kinh thấp nhiệt.
1. Điểm cần kiểm tra để chẩn đoán
1. Mới phát bệnh có thể không có cảm giác đặc thù hoặc thấy ngứa mức độ khác nhau, thấy như có vật lạ, chảy nước mắt, có ít nhừ mắt; sau khi sinh ra chứng hợp kèm thì chứng trạng kể trên nặng hơn.
2. Kết mạc mi trên sung huyết, đường nét huyết quản mơ hồ, kiêm có bao lọc (Túc sang), polip (Tiêu sang) tồn tại, thời gian sau có thể xuất hiện dạng sẹo vảy sắc trắng, kiêm có ở phía trên giác mạc nảy sinh số huyết quản mới sinh dạng như rèm rủ xuống (Thuỳ liêm chướng), dần dần xâm phạm đến giữa giác mạc.
3. Thời gian sau có thể nảy sinh lông quặm, mi mắt bai vào trong, nghiêm trọng thì giác mạc có màng huyết quản (Huyết ế bao tình), giác mạc vỡ loét là chứng hợp kèm.
Để tiện kiểm tra và chữa rộng rãi, nay đem mắt hột phân làm hai thời kỳ, lấy xuất hiện vảy sẹo làm tuyến phân giới:
"Độ I": Là thời kỳ tiến triển không có vảy sẹo.
"Độ II ': Là thời kỳ lui bệnh có vảy sẹo.
Diện tích không vợt qua 1/3 kết mạc mi mắt là "+".
Diện tích vợt qua 1/3 kết mạc mi mắt là "++".
Cho nên khi ghi chép chẩn trị có thể viết phân biệt: Độ I+, Độ I++ Độ II+, Độ II++
2. Phương pháp trị liệu
Bệnh này lấy chữa cục bộ làm chủ, cần chú ý vệ sinh sạch sẽ.
2.1. Chữa cục bộ
a. Lúc bình thường có thể nhỏ mắt bằng thuốc đau mắt đỏ, thuốc nhỏ mắt Bát vị, nước Hoàng liên, mỗi ngày từ 2 - 4 lần.
b. Kết mạc mi mắt có rất nhiều polip, bao lọc, sau khi đem gây tê bề mặt bằng novocain 1%, dùng Ô tặc cốt (mai mực) ngâm nước Hoàng liên (cắt mai mực thành hình lưỡi vịt, bề mặt mai bằng phẳng, lớn chừng 1,5 x 3,5 cm, sau khi đun sôi khử trùng, sấy khô, ngâm vào trong nước Hoàng liên, sau 2-4 giờ đồng hồ thì lấy ra dùng) mài xát nhè nhẹ ở cục bộ, làm cho xuất huyết nhè nhẹ làm mức, sau đó dùng nước muối sinh lý rót rửa, đắp cao mềm có tác dụng tiêu viêm, bọc buộc che mắt lại vài giờ đến 1 ngày. Mấy ngày làm một lần.
c. Kết mạc mi mắt sung huyết rất nhiều sau khi dùng novocain 1% gây tê bề mặt, dùng dao nhỏ vô khuẩn rạch sẹo nhè nhẹ, lấy ra máu làm mức, sau đó xử lý như trên.
d. Lông quặm lượng ít, có thể làm cách nhổ lông mí hoặc điện giải; mí bai vào trong nghiêm trọng, phải làm thủ thuật uốn mi bai vào trong cho ngay trở lại.
đ. Khi có màng huyết quản ở giác mạc, có thể dùng Cốc tinh thảo 5 đồng cân, Hồng táo 5 quả, sắc nước uống liền 5 - 10 ngày.
e. Phát kèm viêm kết mạc thì dùng phép uống trong Thanh lân hoàn 1,5 đồng cân - 3 đồng cân, ngày 1 lần uống.
2. 2. Chữa bằng châm cứu
Thể châm
Lấy các huyệt: Toản trúc, Thái dương, Phong trì, Hợp cốc, Túc quang minh, Hiệp khê.
3. Ghi chú các phương thuốc chế sẵn
Thuốc nhỏ mắt Bát vị
Chế Lô cam thạch 2 lạng, Băng phiến 6 đồng cân
Hổ phách 1,5 đồng cân, San hô (nung đỏ) 1-5 đồng cân
Trân châu 4 phân, Chu sa 1 đồng cân
Xạ hương 4 phân, Mật gấu 2,5 đồng cân
Nguyệt thạch (nung đỏ) 2 đồng cân
Theo đúng cách chế làm bột cực nhỏ mịn,đựng vầo lọ thuỷ tinh đợi dùng.
- Thanh lân hoàn
Sinh Đại hoàng 20 cân, dùng rượu vàng chưng sái nhiều lần, nghiền mịn luyện mật làm viên.
- Nước Hoàng liên
Dùng Hoàng liên hoặc Hoàng bá sắc nước, theo đúng phép thấm lọc qua lọc nhiều lần, lại xử lý khử trùng cao áp, căn cứ vào nhu cầu chế thành các loại nồng độ.