Bệnh này là do vi khuẩn hoá mủ từ ngoài xâm nhập tầng tế bào trên vỏ giác mạc mà phát sinh chứng viêm, thường thấy sau khi hạt lúa, hạt mạch, cành cây hại mắt gây nên.
Sau khi mắc bệnh có thể để lại cái màng có mức độ khác nhau mà ảnh hưởng thị lực, nghiêm trọng thì có thể huỷ hoại toàn bộ nhãn cầu. Đông y gọi là "Ngưng chỉ ế", khi tiền phòng tích mủ lại gọi là "Hoàng mạc thượng xung". Thuộc về phong hoả độc xâm phạm giác mạc đưa đến.
1. Điểm cần kiểm tra để chẩn đoán
1.1. Mắt đau như dùi đâm, sợ ánh sáng mức mạnh, chảy nước mắt, đầu đau, miệng khô, phân bí.
1.2. Mi mắt sưng hồng, kết mạc sung huyết vẩn đục
1.3. Lúc mới đầu trên giác mạc xuất huyết vẩn đục dạng điểm sắc vàng đen cao hơn bề mặt giác mạc, có thể nhanh chóng hướng về trung tâm mà phát triển hình thành vỡ loét có vệt hoại tử sắc trắng vàng nổi cao lên
1.4. Trường hợp kèm với viêm củng mạc mống mắt, tiền phòng tích mủ, giác mạc có thể đã có lỗ xuyên, chứng viêm sau lỗ xuyên có thể đã dần dần lùi mất, hoặc dẫn đến viêm nhãn cầu.
2. Phương pháp trị liệu
2.1. Biện chứng thí trị
Phép chữa: Thanh can đảm nhiệt độc, mượn lấy khừ phong
Phương thuốc ví dụ
Long đảm thảo 3 đồng cân, Liên kiều 4 đồng cân
Hoàng cầm 2 đồng cân, Sơn chi 4 đồng cân
Sinh Đại hoàng 1 - 5 đồng cân, Khương hoạt 1,5 đồng cân - 3 đồng cân
Gia giảm:
Bí đái gia Nguyên minh phấn 3 đồng cân đổ vào lúc uống.
- Tiền phòng tích mủ, gia Sinh Thạch cao 1 - 2 lạng,
Tượng bối mẫu 3 đồng cân.
- Sung huyết thô to sắc tím, gia Sinh địa tươi 5 đồng cân, Xích thược 3 đồng cân, Đan bì 3 đồng cân.
2.2. Thuốc chế sẵn
Hoàng liên thượng thanh hoàn hoặc Phòng phong thông thánh hoàn 2 đồng cân, ngày 2 lần uống.
2.3. Chữa cục bộ
Bơm vào tròng mắt dung dịch atropin 1%.
2.4. Phương lẻ thuốc cây cỏ
Bản lam can, Đại thanh diệp, Tử hoa địa đinh, Bồ công anh, chọn lấy 1-2 vị, mỗi thứ đều 1 lạng, gia Kương hoạt 3 đồng cân, sắc nước uống, ngày 1-2 lần.
3. Ghi chú phương thuốc chế sẵn
Hoàng liên thượng thanh hoàn
Đại hoàng 16 lạng, Hoàng cầm 16 lạng
Chi tử 10 lạng, Xích thược 16 lạng
Liên kiều 10 lạng, Xuyên khung 16 lạng
Kinh giới ? lạng, Thiên hoa phấn 12 lạng
Thạch cao 4 lạng, Huyền sâm 8 lạng
Hoàng liên ? lạng, Đương quy 10 lạng
Bạc hà 10 lạng, Cúc hoa 8 lạng
Cát cánh 12 lạng, Cam thảo 4 lạng
Nghiền chung nhỏ mịn, rảy nước làm viên
Phòng phong thông thánh hoàn (xem ở bài 8).