Nhọt ống tai Đông y gọi là "Nhĩ đinh", thường do ngoáy tai tổn thương, hoặc nhiễm trùng hoả độc gây ra.
1. Những điểm cần kiểm tra để chẩn đoán
1.1. Có đau tai dữ dội, kéo vành tai thì đau đớn.
1.2. Trong ống tai có thể thấy nhọt sưng nổi cao lên, nếu để vỡ thì có mủ chảy ra.
1.3. Khi nghiêm trọng, kèm sợ lạnh phát sốt, khắp người khó chịu là chứng trạng toàn thân.
2. Phương pháp điều trị
2.1. Biện chứng thí trị
Phép chữa: Thanh nhiệt giải độc.
Phương thuốc: Ngũ vị tiêu độc ẩm gia giảm.
Kim ngân hoa 5 đồng cân, Tử hoa địa đinh 1 lạng
Dã cúc hoa 3 đồng cân, Bồ công anh 5 đồng cân
Long đảm thảo 2 đồng cân, Hoàng cầm 3 đồng cân
Xích thược 3 đồng cân, Liên kiều 5 đồng cân
Sơn chi 3 đồng cân
Gia giảm:
- Bệnh mới nổi lên có biểu chứng sợ lạnh phát sốt thì bỏ Hoàng cầm, Long đảm thảo; gia Ngưu bàng từ 1,5 đồng cân, Bạc hà 1,5 đồng cân.
- Bí đại tiện, gia Sinh Đại hoàng 3 đồng cân bỏ vào sau, Nguyên minh phấn 3 đồng cân rót vào lúc uống.
2.2. Chữa cục bộ
a. Mụn mới mọc chưa vỡ, dùng viên bông tẩm nước Hoàng liên 30% (hoặc Hoàng bá) (xem ở chương I bài 6) nhét vào trong tai, hơi khô thì lại thay. Hoặc dùng Đại hoàng, Hoàng liên, hai vị bằng nhau, nghiền chung nhỏ mịn, trộn nước chè để nguội đắp, một ngày 2 lần.
b. Chung quanh loa tai có sưng đỏ, có thể dùng Thanh phu cao hoặc Kim hoàng tán đắp ngoài. Nếu hoá mủ thì rạch mở dẫn lưu, xử lý theo đúng vỡ loét hoá mủ nói chung.
- Thanh phu cao:
Đại hoàng,khương hoàng, Hoàng bá, mỗi thứ đều nửa cân; Bạch cập 6 lạng; Bạch chỉ, Xích thược, Thiên hoa phấn, Thanh đại, Sinh Cam thảo, mỗi thứ đều 4 lạng. Nghiền chung nhỏ mịn.
Dùng mật ong hoặc đường mạch nha trộn thành dạng hồ (cũng có thể dùng lòng trắng trứng gà thêm một chút dầu ăn trộn đều) đắp tại chỗ. Mỗi ngày thay thuốc một lần.
- Kim hoàng tán (cao):
Đại hoàng, Khương hoàng, Bạch chỉ, mỗi thứ đềi 1 cân; Thiên hoa phấn 2 cân; Thương truật, Hậu phác, Trần bì, Cam thảo, Sinh Nam tinh 6,4 lạng. Nghiền chung nhỏ mịn. Gặp khi dùng lấy mật ong hoặc đường mạch nha trộn thành cao đắp tại chỗ. Cũng có thể dùng Kim hoàng tán 20%, vadơlin 80% thành cao dầu.
2.3. Thuốc chế sẵn
- Thượng thanh hoàn
Hoàng liên, Hoàng bá, Hoàng cẩm, Sơn chi, Liên kiều, Cúc hoa, Huyền sâm, Thiên hoa phấn, Bạc hà, Cát căn, Xuyên khung, Cát cánh, Đương quy, Đại hoàng, Khương hoàng. Mỗi lần uống 1 viên, ngày 2 lần uống.
2.4. Phương lẻ thuốc cây cỏ
- Lá Dã cúc hoa tươi 2 lạng, sắc uống, ngày 2 lần, hoặc giã nát lấy nước cốt nhỏ trên mụn sưng.
Địa đinh thảo tươi 2 lạng, sắc uống, ngày 2 lần.
2.5. Chữa bằng châm ứưu
Thể châm.
Nhĩ môn, Thính cung, Thính hội, Ê phong, châm nhanh, vê tả rút kim ngay. Hợp cốc chích nặn máu.