|
1. Đại đôn
Vị trí: Ở sau gốc móng ngón cái, bàn chân để bằng phẳng, từ giữa gốc móng
ngón cái, lùi về
phía sâu 0,1 thốn, rồi sang phía ngón thứ 2 chân 0,1 thốn là huyệt. (H. 93)
Cách châm: Châm sâu 0,1-0,3 thốn, hoặc chích nặn máu. cứu 3 mồi, hơ 5 phút.
Chủ trị: Kinh nguyệt quá nhiều (cứu), đái dầm, trúng gió, sán khí (đau co thắt
cổ bụng).
Tác dụng phối hợp: Với Trường cường, trị tiểu trường sán khí; với Ẩn bạch (cứu
bằng bấc
đèn), trị kinh nguyệt quá nhiều.
2. Hành gian
Vị trí: Ở khe nối ngón cái và ngón 2 chân. Bàn chân để bằng phẳng, khe nối 2
ngón đó lùi lại
phía sau chừng 0,5 thốn, trước khớp ngón bàn(H. 93)
Chủ trị: Kinh nguyệt không đều, tắc kinh, đau đầu, mất ngủ, bệnh tinh thần, động
kinh, trẻ
em kinh phong.
Tác dụng phối hợp: Với Hoàn khiêu, Phong thị trị lưng, bụng đau; với Dũng tuyền
trị bệnh
đái đường; với Túc tam lý, Nội quan trị cao huyết áp.
Hình 93
3. Thái xung
Vị trí: Ở khe xương bàn ngón 1-2 chân. Bàn chân để bằng phẳng, từ huyệt Hành
gian lên 2
thốn (có sách nói 1,5 thốn) trước gốc 2 xương bàn chân giáp nhau. (H. 93)
Cách châm: Châm đứng kim, sâu 0,3 thốn. cứu 3 mồi, hơ 5 phút.
Chủ trị: Đau đầu, đau sườn ngực, choáng váng, mắt đau nóng, động kinh, trẻ em
kinh
phong, đau mắt, sán khí, kinh nguyệt không đều, ly.
Tác dụng phối hợp: Với Đại đôn, trị sán khí; Với Hợp cốc trị tắc mũi, ssau mũi
(viêm
xoang); Với Bách hội, Tam âm giao, trị đau hầu họng; với Túc tam lý, trị viêm
gan; Với Hợp
cốc (2 Thái xung, 2 Hợp cốc) gọi là “Tứ quan huyệt”, có tác dụng trấn tĩnh
(chống co giật, run
rẩy), làm giảm huyết áp.
4. Trung phong
Vị trí: Phía trước và dưới mắt cá rong chân 1 thốn, ở hố lõm cạnh trong bong
gân. (H. 93)
Cách châm: Châm đứng kim, sâu 0,3-0,5 thốn. cứu 3 mồi
Chủ trị: Đau bụng dưới, bí đái, thoát vị bẹn, bìu, đau dương vật
5. Lãi câu
Vị trí: Chân để bằng phẳng, hoặc nằm duỗi chân, từ mắt cá chân trong chân
lên 5 thốn, ở
cạnh sau xương chày, ấn vào thấy có hố lõm như lỗ mọt là huyệt (H. 94)
Cách châm: Châm chếch kim dưới da theo bờ xương, sâu 0,3-0,5 thốn. Cứu 3 mồi, hơ
3-5
phút
Chủ trị: Kinh nguyệt không đều, tiểu tiện khó, đau ống chân.
Tác dụng phối hợp: Với Thái xung, Khúc tuyền, trị đau sán khí.
6. Trung đô
Vị trí: Ngồi ngay hoặc nằm ngửa duỗi chân, từ mắt cá trong chân lên 7 thốn;
sát cạnh
xương chầy là huyệt. (H. 94)
Cách châm: Châm chếch kim dưới da theo bờ xương sâu 0,3-0,5 thốn. cứu 3 mồi, hơ
5
phút.
Chủ trị: Kinh nguyệt không đều, băng huyết, lậu huyết, đau sán khí, đau bụng
dưới, đau
khớp chi dưới.
Tác dụng phối hợp: Với Tam âm giao, Huyết hải, trị bệnh kinh nguyệt không đều.
7. Tất quan
Vị trí: Ở chỗ lõm dưới và sau ụ lồi ở cạnh trong đầu tiên trên xương chầy,
sau Âm lăng
tuyền khoảng 1 thốn. (H. 94)
Cách châm: Châm đứng kim, sâu 1 đến 2 thốn. Cứu 5 mồi.
Chủ trị: Đau khớp gối
8. Khúc tuyền
Vị trí: Ở cạnh trong khớp gối, co khớp gối vuông góc, phía sau của cục lồi
xương đùi, phía
trên nếp gấp khuỷu chân, trước 2 gân cơ. (H. 79)
Cách châm: Châm đứng kim, sâu 0,5 đến 1 thốn, có thể châm thấu huyệt Dương quan.
Cứu
3 mồi. Hơ 5 phút.
Chủ trị: Khớp gối sưng đau, di tinh, liệt dương, đau sán khí, đau bụng dưới,
ngứa hạ bộ.
Tác dụng phối hợp: Khúc tuyền thấu Dương quan trị khớp gối sưng đau; với Chiếu
hải,
Tam âm giao, Quan nguyên, trị đau bụng dưới.
Hình 94 - Hình 79
9. Âm bao
Vị trí: Phía trên lồi dưới cạnh trong xương đùi, huyệt Khúc tuyền lên 4
thốn, giữa 2 gân cạnh
trong đùi. (H. 79)
Cách châm: Châm đứng kim, sâu 1-3 thốn. cứu 3 mồi.
Chủ trị: Đau lưng, đau bụng, đái dầm, kinh nguyệt không đều.
10. Ngũ lý
Vị trí: Cạnh trong đùi, huyệt âm liên xướng 1 thốn. (H. 95)
Cách châm: Châm đứng kim, sâu 1-3 thốn. cứu 5 mồi
Chủ trị: Bụng dưới trướng, bí đái, bìu mẩn ngứa, đái dầm.
11. Âm liêm
Vị trí: Từ chính gữa bờ trên xương mu sang ngang 2,5 thốn, rồi lại xuống 2
thốn. (H. 95)
Cách châm: Châm đứng kim, sâu 1-2 thốn. Cứu 3 mồi.
Chủ trị: Đau cạnh trong đùi, khí hư quá nhiều, kinh nguyệt không đều
12. Cấp mạch
Vị trí: từ chính giữa bờ xương mu, sang ngang 2,5 thốn, rồi lại xuống 1
thốn. (H. 95)
Cách châm: Châm đứng kim, sâu 0,5 đến 1 thốn, tránh động mạch. Cứu 3 mồi.
Chủ trị: Đau dương vật, sa dạ con, đau bụng dưới, đau cạnh trong đùi.
Hình 95 - Hình 89
13. Chương môn
Vị trí: Ở hai bên cạnh bụng, đầu xương sườn 11. (H. 89)
Cách lấy huyệt: Nằm ngiêng lấy huyệt, co khuỷu tay để dọc cạnh sườn, chỗ đàu
nhọn mỏm
khuỷu chiếu vào sườn, đó cũng là đầu sườn 11, là huyệt.
Cách châm: Châm chếch kim xuống theo đầu sườn, sâu 0,8 đến 1 thốn. Cứu 3 mồi, hơ
5
phút.
Chủ trị: lá lách sưng to, ỉa chảy, tiêu hoá kém, ngực sườn đau, lưng đau
Tác dụng phối hợp: Với Trung quản, Phong long, trị đau sườn; với Tỳ du, Công
tôn, Bĩ căn
(đều cứu), trị lách sưng to, sốt rét cách nhật.
14. Kỳ môn
Vị trí: Ở khe sụn sườn 6-7, thẳng đầu vú xuống.
Cách lấy huyệt: Từ huyệt Cự khuyết ở Nhâm mạch sang ngang mỗi bên 3,5 thốn, từ
đầu
vú xuống khe sườn 6-7. (H. 81)
Cách châm: Châm chếch kim từ khe sụn sườn ra hướng ngoài, sâu 0,5–0,8 thốn. Cứu
3
mồi, hơ 5 phút.
Chủ trị: Đau dạ dày, đau sườn, tức ngực sườn, nôn mửa sốt rét, ít sữa.
Tác dụng phối hợp: Với Can du, Cách du, trị đau sườn, ngực; Với Chiên trung, trị
cơn co
thắt khí quản.
|
