Ung th­ư gan có hai loại: Nguyên phát tính và kế phát tính, nguyên phát có thể hình thành ở trên cơ sở gan xơ hoá, kế phát do ung th­ư ở nơi vùng khác di căn đến. ở trong Đông y nó thuộc phạm trù "Ch­ứng tích". Thường bởi nhiệt độc úng kết, khí trệ huyết ứ, mà đến nỗi can tỳ bị tổn, khí huyết ngày càng hao, tà thực và chính h­ư giúp nhau cắn lẫn nhau, không ngừng phát triển về hướng thời kỳ cuối.

ĐIỂM CẦN KIỂM TRA ĐỂ CHẨN ĐOÁN

1. Tạng can hiện rõ sư­ng to đi lên, rắn cứng, bề mặt lồi lõm không bằng phẳng, hoặc sờ đến thấy nhiều đốt kết hoặc u bướu nổi lên cục to

2. Mới phát bệnh biểu hiện ăn uống không hăng hái, s­ườn bên phải không thư­ giãn. dần dần phát sinh đau dội lên kéo dài, dạ buồn bằn bụng trướng

3. Có thể có phát sốt không kể giờ giấc, tự ra mồ hôi, mồ hôi trộm, dần dần gầy mòn, thiếu máu.

4. Thời gian cuối có thể xuất hiện vàng da, bụng có nước, nhiều lắm thì phát triển thành hôn mê gan.

5. Có điều kiện thì kiểm tra huyết dịch, siêu âm, kiểm tra đồng vị tố để giúp cho chẩn đoán.

PHƯƠNG PHÁP CHỮA

Căn cứ vào đặc điểm bệnh lý tà thực chính hư,­ chữa thì phải lấy hai nguyên tắc lớn là phù chính và khử tà. Khử tà lấy thanh nhiệt giải độc, hoạt huyết hoá ứ làm chủ; bổ chính lấy sơ vận can tỳ, bổ ích khí huyết làm chủ. Lại cần dựa vào chủ thứ của tà chính h­ư thực, ­ước chừng mà lấy phép công bổ kiêm thí.

1 . Biện chứng thí trị.

a. Thanh nhiệt giải độc:

Dùng ở phát sốt không kể giờ giấc, da thịt mặt, mắt phát vàng, nước tiểu vàng, lợi răng và mũi dễ chảy máu cam hoặc có xuất huyết đường tiêu hoá, rêu lưỡi vàng nhẫy.

Bài thuốc ví dụ:

Nhân trần 5 đồng cân, Đại hoàng 2 đồng cân,

Hắc sơn chi 3 đồng cân, Long đảm thảo 1,5 đồng cân,

Hoàng liên 1 ,5 đồng cân, Khổ sâm 3 đồng cân,

Đan bì 3 đồng cân, Xích thược 3 đồng cân,

Sinh địa 5 đồng cân, Huyền sâm 3 đồng cân,

Bản lam căn 5 đồng cân, Thiên hoa phấn 5 đồng cân,

Ngưu hoàng nhân tạo 4 phân, chia ra nuốt.





b. Hoạt huyết hoá ứ:

Dùng ở tạng gan sư­ng to nhanh chóng, chất cứng không bằng phẳng, sờ đau, thế đau dữ dội, như dùi đâm dao cắt, chất lưỡi tím, sắc mặt đen trệ.

Bài thuốc ví dụ:

Tam lăng 3 đồng cân, Nga truật 3 đồng cân,

Bào Sơn giáp 3 đồng cân, Chích Nhũ h­ương 1 đồng cân,

Chích Một dược 1 đồng cân, Quảng uất kim 3 đồng cân,

Chích Miết giáp 5 đồng cân, Thổ miết trùng 7 con.

Đào nhân 3 đồng cân, Hồng hoa 1 ,5 đồng cân,

Diên hồ sách 3 đồng cân, Thạch yến 5 đồng cân,

Mã tiên thảo 5 đồng cân, bột sâm Tam thất 1,.5 đồng cân phân ra nuốt.

c. Hoặc biện chứng gộp hai chứng trên thành loại hình ứ nhiệt uất kết, lấy phép chữa: Hoạt huyết hoá ứ, sơ can hành khí.

Bài thuốc ví dụ:

Đương quy 3 đồng cân, Trạch tả 1 lạng,

Tam lăng 4 đồng cân, Xuyên luyện tử 5 đồng cân,

Thổ miết trùng 4 đồng cân, Mũ bột 3 đồng cân,

Long đảm thảo 1 lạng, Đông qua nhân 1 lạng.

Lộ phong phòng 3 đồng cân. Ngô công 30 con,

Quất hạch 5 đồng cân. Xà bào lặc (Mao môi) 3 đồng cân,

Nhân trần 2 lạng, Tẩu mã thai 1 lạng.

Thêm 12 bát nước, sắc còn 2 bát. Mỗi ngày một tễ, phân làm 4 lần uống.

d. Sơ can vận tỳ:

Dùng ở sư­ờn phải trướng đau không thư­, dạ buồn bằn bụng trướng, hoặc bụng có nước, ăn uống không hăng hái, nước tiểu ít, rêu lưỡi trắng mà nhẫy.

Bài thuốc ví dụ:

Sài hồ 1,5 đồng cân, Chỉ xác 2 đồng cân,

Chế hương phụ 3 đồng cân, Xuyên luyện tử 3 đồng cân,

Trần bì 1,5 đồng cân, Mộc hương 1,5 đồng cân,

Sa nhân 1 đồng cân bỏ vào sau, Hậu phác 1,5 đồng cân,

Đại phúc bì 3 đồng cân hoặc Binh lang 3 đồng cân,

Chích Kê nội kim 3 đồng cân, Đông qua bì 5 đồng cân,

Xa tiền tử 5 đồng cân bọc lại sắc.

đ. Bổ dưỡng khí huyết:

Dùng ở hình thể ngày thêm gầy mòn, tinh thần suy đồi, sắc mặt mờ tối, tự ra mồ hôi và mồ hôi trộm, mạch nhỏ không có sức.

Bài thuốc ví dụ:

Đảng sâm 4 đồng cân, Hoàng kỳ 4 đồng cân,

Bạch truật 3 đồng cân, Sơn dược 3 đồng cân,

Chích Cam thảo 1 đồng cân, Phục linh 4 đồng cân,

Lộc giác phiến 3 đồng cân, Đương quy 3 đồng cân,

Bạch thược 3 đồng cân, Thục địa 5 đồng cân,

Đan sâm 5 đồng cân, Câu Kỷ tử 5 đồng cân,

Chế Hà đầu ô 5 đồng cân.

e. Hoặc biện chứng gộp hai chứng trên thành loại hình Can thịnh tỳ hư­, lấy phép chữa: SƠ can kiện tỳ, nhuyễn kiên tán ứ.

Bài thuốc ví dụ:

Đảng sâm 3 đồng cân, Hoàng kỳ 3 đồng cân,

Đan sâm 3 đồng cân, Uất kim 3 đồng cân,

Lăng tiêu hoa 3 đồng cân, Đào nhân 3 đồng cân,

Bát nguyệt trát 3 đồng cân, Hương phụ 3 đồng cân

Chích Miết giáp 4 đồng cân. Sắc nước.

Khi uống đổ vào 1,5 đồng cân Toàn yết tán (Toàn yết, Ngô công, Thuỷ điệt, Kh­ương lang, Bích hổ, Ngũ linh chi, các vị bằng nhau, nghiền mịn).

­2. Phương lẻ.

a. Thuốc cây cỏ phương Đông chống ung thư­ thường dùng ở bệnh này có: Thạch đả xuyên, Bán chi liên, Bạch hoa xà thiệt thảo, Long quỳ, Xà môi, Bình địa mộc, Trư ương ương, Thiết thụ diệp, Bán biên liên, Bát nguyệt trát.

b. Rễ Thiên tính thảo, rễ Dã giới thái (rau cải dại), mỗi thứ 3-4 lạng, phân riêng rẽ sắc với nước từng thứ, sau khi bỏ bã, thêm đường trắng vừa đủ uống, trước giờ ngọ uống rễ thiên tính thảo, sau giờ ngọ uống rễ dã giới thái.

(Thiên tính thảo là Tam bạch thảo - Saururus chinensis (Lour.) Baill., Dã giới thái là Cải trời, cải ma, cải dại, bọ xít - Blumea subcapitata DC., Thiên tính thảo còn có tên Hàm ếch, Trầu nước Tam bạch, Đư­ờng biên ngẫu - họ Lá Giấp (Saururaceae).).

c. Bán chi liên, Bán biên liên, Hoàng mao nhĩ thảo, ý dĩ nhân, mỗi thứ 1 lạng, Thiên hồ tuy (Bồn thượng nguyên tuy, rau má mơ, rau má họ, rau má chuột, thiên hồ thái - Hydrocotyle sibthorpioides Lam.) 2 lạng, sắc nước rút đậm còn 1 chén (ly nhỏ), một ngày phân làm 3 lần uống, mỗi ngày 1 tễ (kiêng ăn gà, tanh và thức ăn kích thích).

d. Hàn thuỷ thạch 4 lạng, Hoàng đan 4 đồng cân, Chế Nhũ hư­ơng 2 đồng cân, Chế Một dược 2 đồng cân, Minh Hùng hoàng 1 đồng cân, Thảo Ô sống 2 đồng cân, Xuyên ô sống 2 đồng cân, nghiện nhỏ mịn, dùng lòng trắng trứng gà trộn đắp buộc vào nơi có u, cách l ngày thay thuốc 1 lần.

đ. Da cóc sống, đắp ngoài nơi có u, mỗi ngày thay l lần.

e. Ma vu (Củ nhược, Xà lục cốc, Xà đầu thảo - Amorphophallus snensis Belval), Cảnh thiên tam thất, Tước sàng (lục giác anh - Justicla Procumbens L.), Thảo ô (Aconitum carmichaeli Debx.). các thứ thuốc này dùng tươi, giã nát đắp ngoài chỗ có u.

3. Nghiệm phương.

a. Phương 1 (Y viện u lượng Thượng Hải):

Thể chất còn tốt, chứng trạng không quá nghiêm trọng, dùng phương pháp công bổ kiêm thí, lấy bổ làm chủ.

Dùng thuốc: Bán chi liên, Bạch hoa xà thiệt thảo, Tam lăng, Nga truật, Miết giáp, Bát nguyệt trát, Đan sâm, ý dĩ nhân, Phục linh, Trần bì, Đương quy.

Thể chất rất kém, dùng phương pháp công bổ kiêm thí, lấy bổ làm chủ

Dùng thuốc: Đảng sâm, Hoàng kỳ, Phục linh, Quất hồng, Bán hạ, Bát nguyệt trát, Tam lăng, Nga truật, Miết giáp, Bán chi liên.

Gia giảm theo chứng:

+ Vùng gan đau đớn, gia Xuyên luyện tử, Diên hồ sách.

+ Bụng trướng, gia Đại phúc bì, Hậu phác, Chỉ xác.

+ Vàng da, gia Nhân trần, Sơn chi tử, Uất kim, Xa tiền tử.

+ Xuất huyết đường tiêu hoá, gia Tiên hạc thảo (Long nha thảo - Agrimonia piosa Ledeb. var. Japonica Nakai - Agrimonia nepalensis D. Don. - Agnmonia eupatoria auct. non L), Địa du thán, Bại tương thảo thán.

+ Dùng các phương pháp kiểm tra, ung thư­ gan được xác định, rất cục hạn ở ổ bệnh, chiếu tia X cục bộ. Phân liệu trình, mỗi liệu trình 2500-3000 /30-40 ngày. Giữa hai liệu trình nghỉ 3 tuần lễ.

Dùng phép trên chữa ung thư­ gan có hiệu quả chữa nhất định, ở trong trị liệu rất ít phát sinh ra hoại tử gan và rõ ràng không làm tổn hại cấp tính công năng gan.

b. Phương 2 (Y viện Nhật Đàn Viện khoa học y học Trung Quốc):

(1) Liệu pháp hoá học: Bơm thuốc vào động mạch gan, thuốc thường dùng là: 5- Phất niệu mật đình (F-niào-mì-dìng), tự lực độc tốt, tắc thế thái (Sãi tì pài)

(2) Đông d­ược:

Bài 1:

Hoàng kỳ, Đương quy, Qua lâu, Pháp Bán hạ, Chỉ thực, Trạch tả, Phục linh, Huyền sâm, Lộc giác sương, Kim ngân hoa, Thiên hoa Phấn, Trần bì, Cam thảo, sắc nước uống

Bài 2:

Hoàng kỳ, Đảng sâm, Tiêu Bạch truật (Bạch truật sao vàng đen), Chích Cam thảo, Nhân trần, Hương phụ, Bản lam căn, ý dĩ nhân, Chỉ xác, Pháp Bán hạ, Trần bì, Đại hoảng tẩm rượu sao, Sinh Địa hoàng, Xích thược, Đương quy, Thảo quyết minh, Qua lâu, sắc nước uống.

Dựa vào chứng trạng biểu hiện, dùng 2 bài (1), (2) kể trên tuỳ chứng mà gia giảm. Người bệnh ung thư­ gan trải qua phép chữa trên, số lớn tạng gan đều co nhỏ, công năng gan chuyển tốt hơn, muốn ăn tăng thêm, chứng trạng giảm nhẹ.

c. Phương 3 (Y viện nhân dân tỉnh An Huy):

Thanh đại 4 đồng cân, Ngưu hoàng nhân tạo 4 đồng cân.

Ngọc khu đan 2 đồng cân, Dã cúc hoa 2 lạng (Dã Cúc hoa - Chrysanthemum indicum L.)

Cách dùng: Thuốc trên nghiền nhỏ mịn, mỗi lần uống 1 đồng cân, một ngày 3 lần uống.

Hiệu quả: Quan sát lâm sàng 8 ca ung thư­ gan, khỏi 1, chuyển tốt 1, ác hoá 6.

d. Phương 4 (Y viện phụ thuộc 2, y học viện An Huy):

Can khu trực l­ưu điện ly tử thấu nhập liệu pháp.

Dược vật: Dịch ngâm tỏi 10%, hoặc kháng nham phiến (ất tiêu thân an phiến) hoà tan vào nước, dung dịch 681 .

Cách dùng: Bản cực âm ở trư­ớc, bản cực dương ở sau. Nếu đã biết tính cực của d­ược vật, có thể đặt bản cực thấu nhập tư­ơng ứng ở thuốc; nếu chư­a biết cực tính, thì đồng thời thấu nhập 2 cực âm dương.

Hiệu quả: Có hiệu quả dứt đau, lại có thể khống chế phát triển cục bộ ung thư­ gan.

đ. Phương 5 (Y viện thứ nhất Nam Xương thị):

(1) Chiếu tia Co⁶⁰

(2) Uống đông d­ược:

* Phục linh, Bạch thược, Đương quy, Sinh Địa hoàng, Đảng sâm, Tam lăng, Uất kim, Mộc hương mỗi thứ đều 3 đồng cân; Đan bì, Huyền sâm, Toan Táo nhân, mỗi thứ đều 2 đồng cân, sắc nước uống.

* Tử thảo căn 1 lạng, Sinh Địa hoàng, Địa du, Bồ công anh, mỗi thứ đều 5 đồng cân; Sa sâm, Bách bộ, mỗi thứ 4 đồng cân, Tang chi 3 đồng cân, sắc nước uống.

* Long quỳ 2 lạng, Hạ khô thảo 5 đồng cân, Kim Ngân hoa 5 đồng cân, Thập đại công lao 3 đồng cân, sắc nước uống.

* Bán chi liên, Bán biên liên, Thạch đả xuyên, Kim tiền thảo, ý dĩ nhân, mỗi thứ đều 1 lạng, sắc nước uống.

* Bạch hoa xà thiệt thảo 5 lạng, Bạch mao căn 4 lạng, đường trắng lượng vừa đủ.

Cách dùng: Đồng thời ứng dụng với chiếu tia, mỗi ngày 1 tễ, sắc nước uống.

Hiệu quả: Trị tất cả 23 ca, hiệu quả 8 ca, chuyển tốt 3 ca, vô hiệu 9 ca, tử vong 3 ca.

BÀI THUỐC THAM KHẢO

1: Ngọc khu đan: Xem ở bài Bệnh sốt rét.

2. Kháng nham phiến (Chư­a tìm thấy công thức).

3. Dung dịch 681 : (Ch­ưa tìm thấy công thức).

4. Bài thuốc sắc chữa ung th­ư của lư­ơng y Đặng Đình Minh - Nhà 3, Tập thể chế tạo biến thế, ph­ường Cống Vị, quận Ba Đình, Hà Nội.

Đư­ợc sự đồng ý của thân thân cố l­ương y Đặng Đình Minh, chúng tôi xin công bố bài thuốc mà khi sinh thời l­ương y họ Đặng đã chữa cho nhiều bệnh nhân ung th­ư gan được khỏi bệnh để tăng thêm âm đức do cố l­ương y để lại.

Bài thuốc:

Đảng sâm 10 gam, Trường xuân thảo (dừa cạn) 20 gam,

Đan sâm 20 gam, Xuyên khung 8 gam,

Qua lâu thực 5 gam, Mộc thông 10 gam,

Huyền hồ 10 gam, Tỳ giải 10 gam,

Liên nhục 10 gam. Hoài sơn 20 gam,

Một dược 10 gam, La bặc tử 20 gam,

Bạch truật 8 gam, Mộc miên bì (vỏ cây Gạo) 10 gam.

Sài Hồ 10 gam, Hậu phác 10 gam,

Hắc sửu sao đen 5 gam, Chi tử sao đen 5 gam,

Kinh giới tử sao đen 5 gam, Mặt quỷ 25 gam,

Hoàng đằng 10 gam, Câu đằng 10 gam

Khi uống thuốc phải kiêng bia, rượu, thịt chó, thịt gà. Uống trên 10 thang hiệu quả mới rõ rệt.