Ngũ quan là 5 bộ phận làm cửa đưa ngoại chất, ngoại vật, hình sắc và âm thanh của ngoại cảnh vào con người để cung cấp nguyên liệu cho hoạt động sống, cung cấp thông tin cho nhận thức của con người.
Như: Mũi đưa khí sạch vào phổi, thải khí độc ra ngoài cơ thể, miệng đưa đồ ăn, nước uống vào để tỳ vị chế biến thành huyết, thành tân dịch nuôi sống cơ thể con người. Hai cửa này Đông y gọi là cửa nạp thiên khí, địa khí, gọi chung là "Hậu thiên chi khí" để duy trì sự sống.
Như: Mắt đưa màu sắc, hình ảnh vào tai đưa âm thanh vào, chúng cung cấp thông tin để làm thành nhận thức của con người. Hai cửa này cùng với các cửa khác được nhà Phật gọi là 5 căn: Mắt, tai, mũi, lưỡi và thân. Ngài dạy rằng khi năm căn tiếp xúc với 5 trần là: Sắc, thanh, hương, vị, xúc đã làm thành 5 thức là: Nhãn thức, nhĩ thức, thiệt thức và thân thức.
Khi các cửa này có bệnh, nhẹ thì gây ra đau đớn, vướng bận khó chịu (dân gian nói: "Thứ nhất đau mắt, thứ nhì giắt răng"), nặng thì gây ra mất chức năng phục vụ cuộc sống. Mắt hỏng gọi là tật khiếm thị (dân gian nói: "Giầu hai con mắt, khó hai bàn tay"); tai hỏng gọi là tật khiếm thính; miệng có bệnh, ăn uống không tốt, ăn không điều độ, ăn không sạch đều là nguyên nhân gây bệnh (dân gian nói: "Bệnh từ mồm mà vào…").
Do 5 cửa này trực tiếp với môi trường sống bên ngoài nên rất dễ bị bụi, khói, hơi độc, dị vật, ánh sáng mạnh, độ nóng cao, độ lạnh lớn, tiếng ồn to và những biến cố bất thường về khí hậu, về mức sống vật chất, về đời sống tinh thần đều có thể làm cho 5 cửa bị tổn thương hay gậy bệnh.
Ngoài ra, Đông y còn cho rằng nội tạng có bệnh cũng gây ra các chứng ở ngũ quan như Gan có bệnh, mắt bị ảnh hỏng; Thận có bệnh, tai bị ảnh hưởng; Phế có bệnh, mũi bị ảnh hưởng; Tỳ có bệnh, mồm miệng bị ảnh hưởng; Tâm có bệnh, lưỡi bị ảnh hưởng. Khi bình thường, mọi người cũng cần biết cách giữ vệ sinh, bảo vệ các giác quan như bảo vệ báu vật của mình. Khi có bệnh, người bệnh phải kịp thời tới gặp thầy thuốc xin được khám chữa. Thầy thuốc khi nhận bệnh nhân phải chẩn đoán đúng, chữa kịp thời và đúng bệnh, đúng phương, dùng đúng thuốc để cứu bệnh.
Cuốn sách này cung cấp những thông tin cần thiết nhất về cách chẩn đoán, cách chữa những bệnh thông thường của 5 giác quan: Mắt, tai, mũi, hầu họng, mồm miệng. Bằng Đông y châm cứu.
Chúng tôi biên soạn dựa trên các bộ sách Đông y đáng tin cậy cùng với kiến thức y học hiện đại của Phó Giáo sư, Tiến sĩ Y khoa Nguyễn Tấn Phong, Trưởng khoa Tai, Bệnh viện Tai - Mũi - Họng TW, Giảng viên Trường Đại học Y Hà Nội, Nha sĩ Lưu Nguyên Thăng công tác tại Khoa Răng - Hàm - Mặt Bệnh viện Bạch Mai và Tiến sĩ Thính học Nguyễn Thị Cơi, công tác tại Bệnh viện Tai : Mũi - Họng TW. Tuy vậy, đây là lần đầu xuất bản, khó tránh khỏi có những chỗ sơ sài, kính mong quý vị độc giả góp ý bổ sung. Những kinh nghiệm hay của quý vị nào gia ân cung cấp, lần xuất bản sau chúng tôi xin trân trọng bổ sung và ghi tên quý vị đẩy đủ trong từng kinh nghiệm để tri ân.

THAY MẶT NHÓM TÁC GIẢ
Lê Văn Sửu